1.    Đặt vấn đề

Statin (ức chế enzym HMG-coA reductase) là nhóm thuốc hiệu quả cao trong điều trị rối loạn LDL-cholesterol máu và dự phòng các yếu tố nguy cơ tim mạch do xơ vữa. Rosuvastatin là một trong những statin cường độ cao dùng phổ biến nhất hiện nay.

Về mặt dược động học Rosuvastatin có tỉ lệ thải trừ qua thận (10%) cao hơn với atorvastatin (dưới 2%), đồng thời có t_1/2 dài (19h). Trên bệnh nhân có ClCr < 30ml/ph, nồng độ rosuvastatin trong máu tăng gấp 3 lần và nồng độ sản phẩm chuyển hóa N-desmethyl- tăng gấp 9 lần so với người bình thường, làm tăng nguy cơ gặp các phản ứng có hại như viêm, tiêu cơ vân, tăng mức men transaminase trong máu kèm theo các nguy cơ về tương tác thuốc. Vì vậy việc sử dụng rosuvastatin trên bệnh nhân suy giảm chức năng thận cần được cân nhắc cẩn thận.

2.    Y học bằng chứng về sử dụng rosuvastatin trên bệnh nhân giảm chức năng thận

2.1. Việc sử dụng statin trên bệnh nhân suy thận

Theo khuyến cáo của hiệp hội tim mạch Châu Âu ESC/EAS 2019, statin vẫn được khuyến cáo như một liệu pháp dự phòng nguy cơ tim mạch trên bệnh nhân suy thận.

Bảng 1. Khuyến cáo của ESC/EAS 2019 về sử dụng statin trên BN suy thận

Tuy nhiên, theo một số nghiên cứu gần đây, tương quan giữa mức LDL-c và biến cố tim mạch trên bệnh nhân suy thận mạn không rõ, mặc dù suy thận mạn làm tăng rõ nguy cơ nhồi máu cơ tim, nhưng nguyên nhân chủ yếu do rối loạn nhịp tim và suy tim hơn là do bệnh tim mạch do xơ vữa.

2.2. Sử dụng rosuvastatin trên bệnh nhân suy thận

Từ các kết quả nghiên cứu lớn, điển hình AURORA (2005), KDIGO 2013 khuyến cáo Rosuvastatin có thể được dùng với liều thấp 10mg nếu bệnh nhân có kèm bệnh thận mạn G3-5 kể cả lọc thận. Tuy nhiên, đối với các liều cho tác dụng ức chế tổng hợp cholesterol mạnh (20 – 40mg), nghiên cứu PLANET-1 (2015) cho thấy Rosuvastatin 40 mg/ngày liên quan với mức giảm có ý nghĩa độ lọc cầu thận (eGFR) khoảng 8 mL/phút/1,73m² mỗi năm cùng với sự tăng nguy cơ suy thận cấp trên những bệnh nhân đái tháo đường.

Bảng 2. Ảnh hưởng của Rosuvastatin đối với eGFR trên bệnh nhân đái tháo đường

Do vậy, ở một số biệt dược Crestor, pms-Rosuvastatin, Rosuvastatin-Savi,... nhà sản xuất khuyến cáo chống chỉ định sử dụng trong trường hợp bệnh nhân có ClCr < 30ml/phút (với ≤ liều 20mg) và ClCr < 60ml/phút (với ≤ liều 40mg).

Do đó nếu không có chống chỉ định nhãn thuốc (ví dụ: ROTINVAST 10) liều tối đa Rosvastatin theo khuyến cáo dùng là 10mg kèm theo dõi chức năng gan, thận và các phản ứng có hại của thuốc chặt chẽ nếu bệnh nhân có suy thận. Tuy nhiên, nên ưu tiên lựa chọn các statin thải trừ qua thận ít như Atorvastatin để giảm thiểu tác dụng phụ do ảnh hưởng chức năng thận.

3.    Ý nghĩa trong thực hành lâm sàng

Rosuvastatin có thể sử dụng ở liều 10mg trong sự thận trọng, theo dõi ở bệnh nhân suy thận trong trường hợp không có chống chỉ định theo hướng dẫn của nhà sản xuất. Nên ưu tiên lựa chọn statin thải trừ qua thận ít như Atorvastatin để tránh nguy cơ tăng tác dụng phụ do tăng nồng độ thuốc trong máu.

Dự phòng nguy cơ tim mạch nên cân nhắc bảo tồn chức năng thận trên bệnh nhân người cao tuổi và bệnh nhân suy giảm chức năng thận.

 Tổ Thông tin thuốc - Dược lâm sàng

Khoa Dược – Bệnh viện Trường Đại học Y Dược Cần Thơ

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1.    Dược thư Quốc gia Việt Nam 2018.

2.    Tờ hướng dẫn sử dụng thuốc một số biệt dược chứa Rosuvastatin (Crestor, pms-Rosuvastatin, Vacoros, Rosuvastatin-Savi, Rosuvastatin-Stada...)

3.    ESC/EAS (2019) Guidelines for the management of dyslipidaemias.

4.    KDIGO (2013) Clinical Practice Guideline for Lipid Management in Chronic Kidney Disease.

5.    Tonelli M, Muntner P, Lloyd A, et al. Association between LDL-C and risk of myocardial infarction in CKD. J Am Soc Nephrol 2013; 24:979.

6.    Ferro CJ, Mark PB, Kanbay M, et al. Lipid management in patients with chronic kidney disease. Nature Reviews Nephrology volume 14, pages727–749(2018)