Bướu giáp nhân là bệnh rất phổ biến, nhiều nghiên cứu dịch tễ học cho thấy tỉ lệ phát hiện bướu giáp nhân từ 20 – 76% trong cộng đồng. Tại Việt Nam, tỉ lệ bướu giáp nhân gần đây tăng lên nhờ tầm soát bằng siêu âm vùng cổ. Đa số bướu giáp nhân là lành tính và cần điều trị khi có triệu chứng hoặc do nhu cầu thẩm mỹ. Phẫu thuật có vai trò rất quan trọng trong điều trị các loại bướu giáp nhân. Tuy nhiên, điều trị phẫu thuật có những nguy cơ như: biến chứng khàn giọng do tổn thương thần kinh, mạch máu, suy giáp… và vấn đề thẩm mỹ do sẹo xấu. Theo xu hướng điều trị mới, can thiệp không phẫu thuật hay can thiệp tối thiểu ngày càng được quan tâm. Đốt sóng cao tần (RFA) cho thấy có hiệu quả tốt trong điều trị nhân giáp và tránh được một số biến chứng của phẫu thuật.
1. Nguyên lý
Sóng cao tần trong điều trị bướu giáp nhân dao động ở tần số trong khoảng 200 đến 1200 kHz, xuyên qua mô, kích thích những ion xung quanh điện cực tăng sinh nhiệt và vùng mô bướu bị phá huỷ trong bán kính rất gần (vài mm) quanh điện cực. Quá trình gây tổn thương nhiệt thứ phát do ma sát và truyền nhiệt là cơ chế chính của phương pháp điều trị bằng sóng cao tần.
2. Chỉ định điều trị
- Nhân giáp lành tính kích thước ≥ 2cm.
- Những nhân giáp lành tính có triệu chứng (đau vùng cổ, cảm giác khó chịu, khó nói, ho, ảnh hưởng thẩm mỹ).
- Nhân độc tuyến giáp.
- Ung thư giáp tái phát tại vị trí đã cắt trọn tuyến giáp cũng như các hạch.
3. Một số lưu ý
- RFA không được khuyến cáo thực hiện cho các ung thư giáp nguyên phát vì chưa có bằng chứng RFA có lợi trong điều trị ung thư giáp.
- Chú ý thận trọng khi sử dụng RFA ở phụ nữ có thai, bệnh nhân có vấn đề tim mạch nghiêm trọng và bệnh nhân bị liệt dây thanh đối bên.
4. Ưu điểm của đốt sóng cao tần trong điều trị bướu giáp nhân
- Độ an toàn cao: sóng cao tần tác động trực tiếp lên các tế bào u tuyến giáp, tránh làm tổn thương các mạch máu lớn lân cận.
- Bảo tồn tối đa chức năng tuyến giáp: tỉ lệ suy giáp thấp hơn nhiều so với phẫu thuật.
- Không phải gây mê, thủ thuật chỉ cần gây tê tại chỗ khoang quanh tuyến giáp. Bệnh nhân giao tiếp với bác sĩ trong quá trình làm thủ thuật.
- Không để lại sẹo, đảm bảo thẩm mỹ tối đa cho người bệnh.
- Tỷ lệ biến chứng rất thấp, không đau.
- Bệnh nhân có thể ra viện trong ngày, sinh hoạt và làm việc bình thường.
- Kết quả điều trị tốt: nhiều nghiên cứu cho thấy RFA làm giảm thể tích nhân giáp 33-58% sau 1 tháng và 51-85% sau 6 tháng.
Tuy nhiên đây là một kĩ thuật mới, chi phí cho mỗi lần thực hiện còn khá tốn kém.
5. Biến chứng: một số biến chứng có thể gặp: đau vùng cổ, thay đổi giọng tạm thời, tụ máu vết chích điện cực, bỏng da nhẹ… Các triệu chứng trên thường tự giới hạn và hết sau vài ngày hoặc vài tuần.
6. Triển vọng: với đặc điểm là vùng dịch tễ bệnh bướu tuyến giáp, điều trị bướu giáp bằng sóng cao tần tại Việt Nam là một lựa chọn an toàn, hiệu quả và thẩm mỹ cao. Phương pháp này có thể giải quyết được các loại bướu tuyến giáp lành tính hoặc nhân độc tuyến giáp mà không cần phải phẫu thuật. Trong tương lai, RFA không chỉ là kỹ thuật ít xâm lấn trong điều trị nhân giáp lành tính mà còn điều trị những ung thư giáp tái phát sau phẫu thuật và ung thư giáp nguyên phát nhưng không thể phẫu thuật được.
Tại Bệnh viện Trường Đại học Y Dược Cần Thơ đã triển khai kỹ thuật từ năm 2021 và hiệu áp dụng thường quy trong các bệnh lý có chỉ định và thu được nhiều kết quả khả quan, không có biến chứng.
LÂM HOÀNG HUẤN
KHOA NGOẠI TỔNG HỢP