Lưu thông của mũi có thể sẽ tốt hơn khi sử dụng thuốc ít hơn 3 ngày, vì vậy, các bác sĩ khuyên chỉ nên dùng thuốc này không quá 3 ngày.

Tác dụng thuốc co mạch:

    Nhiều người cho rằng ngẹt mũi là do tắc nghẽn lưu thông trong niêm mạc mũi, tuy nhiên đây chỉ là một phần. Nguyên nhân sâu xa của nghẹt mũi là do mạch máu trong mũi. Điều kiện chắc chắn gây tình trạng trên là mạch máu giãn ra hoặc co quá mức.

    Khi mạch máu trong mũi giãn ra vì cảm cúm, dị ứng, viêm mũi xoang, vận động hoặc thay đổi nội tiết thì nghẹt mũi xảy ra. Tuy nhiên, khi mạch máu co lại sẽ có nhiều khoảng trống trong đường dẫn khí nên giảm các triệu chứng nghẹt mũi.

    Thuốc điều trị nghẹt mũi, được gọi là thuốc co mạch, giúp co mạch làm  giảm các triệu chứng nghẹt mũi do mạch máu. Thuốc có cả dạng uống và dạng xịt mũi thông thường.

Nguyên nhân của nghẹt mũi do thuốc:

    Nguyên nhân của nghẹt mũi do thuốc vẫn chưa được hiểu hết. Bệnh nhân có thể sẽ cảm giác nghẹt mũi nhiều sau khi sử dụng thuốc một thời gian, tạo nên một vòng xoắn bệnh lý. Có 2 giả thuyết nguyên nhân sau:

        - Sử dụng thuốc co mạch gây thiếu máu nuôi (do sự co mạch) dẫn đến phù nề niêm mạc mũi.

        - Sử dụng thuốc co mạch làm giảm số lượng các thụ thể ở mũi đáp ứng thuốc co mạch dẫn đến nghẹt mũi.

    Khi đánh giá bệnh nhân nghẹt mũi do thuốc, bác sĩ sẽ xem lại các thuốc bệnh nhân đã sử dụng và thăm khám mũi. Dấu hiệu đặc trưng của viêm mũi do thuốc là niêm mạc mũi đỏ và dầy hơn so với niêm mạc mũi bình thường.

Triệu chứng:

    Nghẹt mũi do thuốc thường có dấu hiệu sung huyết mà không kèm chảy mũi hay hắt hơi. Bệnh nhân có thể đau đầu, lo lắng và cảm giác bồn chồn.

    Nghẹt mũi do thuốc xảy ra khi thuốc co mạch không giải quyết được nguyên nhân mạch máu. Ví dụ, nếu Afrin được sử dụng thường xuyên điều trị cảm cúm , nó có thể chỉ giảm hắt hơi nhưng lại làm tăng nghẹt mũi.

    Triệu chứng nghẹt mũi do thuốc thường không thay đổi theo thời gian trong năm hoặc môi trường bên trong hay ngoài trời.

    Nếu nghẹt mũi do thuốc không được điều trị sẽ dẫn đến viêm xoang mạn tính, viêm mũi teo, và phì đại cuốn mũi. Viêm mũi do thuốc còn gây ra các triệu chứng như ngáy hoặc ngưng thở lúc ngủ- ảnh hưởng nghiêmtrọng đến sức khỏe.

Điều trị:

    Nếu bệnh nhân lạm dụng thuốc xịt mũi cần nói với bác sĩ. Một vài bác sĩ sẽ giảm liều thuốc dần cho đến khi bệnh nhân hoàn toàn cai được thuốc. Việc này sẽ tốt hơn là ngừng thuốc ngay tức khắc vì làm nghẹt mũi nặng hơn.

    Một số thuốc khác như corticosteroid dạng xịt, có thể giúp ích nhiều trong quá trình điều trị. Steroid cũng được sử dụng nhưng trong thời gian ngắn. Trong tuần điều trị đầu tiên, bệnh nhân thường rất khó chịu vì tình trạng nghẹt mũi và nhức đầu tăng nhưng sau đó triệu chứng sẽ giảm dần.

    Điều trị nguyên nhân sâu xa của nghẹt mũi cũng là một phần quan trong của điều trị nghẹt mũi do thuốc.

TS.BS Nguyễn Triều Việt

BV Trường đại học Y dược Cần Thơ