I. Phản vệ là gì?
Phản vệ là một phản ứng dị ứng nghiêm trọng, có thể đe dọa tính mạng, xảy ra nhanh chóng sau khi tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng. Phản vệ có thể xuất hiện do nhiều nguyên nhân khác nhau như côn trùng cắn, thuốc và đặc biệt là thức ăn. Đối với một số người, chỉ cần ăn một lượng nhỏ thực phẩm gây dị ứng cũng có thể kích hoạt phản ứng phản vệ.
II. Nguyên nhân phổ biến của phản vệ do thức ăn:
Phản vệ do thức ăn thường xảy ra khi hệ thống miễn dịch của cơ thể phản ứng quá mức với một protein có trong thức ăn. Một số thực phẩm phổ biến gây phản vệ bao gồm:
- Đậu phộng: Đây là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất của phản vệ ở trẻ em và người lớn.
- Hải sản: Tôm, cua, sò, cá và các loại hải sản khác là nguồn gốc dị ứng thực phẩm đáng kể.
- Sữa và trứng: Đặc biệt ở trẻ nhỏ, sữa và trứng có thể gây ra phản ứng dị ứng nghiêm trọng.
- Hạt cây: Hạt hạnh nhân, hạt dẻ, hạt óc chó và các loại hạt khác cũng có thể gây ra phản vệ.
- Các thực phẩm khác: Đậu nành, lúa mì, và một số loại trái cây như kiwi, chuối hoặc dâu tây cũng là nguyên nhân phổ biến.
III. Triệu chứng của phản vệ do thức ăn:
Các triệu chứng của phản vệ xuất hiện rất nhanh, thường trong vòng vài phút đến vài giờ sau khi ăn phải thực phẩm gây dị ứng. Các dấu hiệu bao gồm:
- Da: Nổi mề đay, phát ban, ngứa, sưng nề, đỏ da.
- Hệ hô hấp: Khó thở, thở khò khè, tức ngực, ho khan, hoặc cảm giác nghẹt mũi.
- Hệ tiêu hóa: Đau bụng, nôn mửa, tiêu chảy.
- Hệ tim mạch: Nhịp tim nhanh, hạ huyết áp, chóng mặt hoặc ngất xỉu.
- Phản ứng toàn thân: Sốc phản vệ, mất ý thức và trong những trường hợp nghiêm trọng có thể dẫn đến tử vong nếu không được can thiệp kịp thời.
IV. Cách xử lý khi bị phản vệ:
1. Sử dụng Epinephrine (Adrenaline): Đối với những người đã được chẩn đoán dị ứng nghiêm trọng, việc mang theo bút tiêm tự động Epinephrine (EpiPen) là điều vô cùng quan trọng. Nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu nào của phản vệ, cần sử dụng ngay lập tức Epinephrine, sau đó gọi cấp cứu.
2. Gọi cấp cứu (115): Phản vệ là tình trạng khẩn cấp, cần được can thiệp y tế ngay lập tức. Ngay cả khi đã sử dụng Epinephrine và các triệu chứng có vẻ thuyên giảm, người bệnh vẫn cần được đưa đến bệnh viện để theo dõi.
3. Nằm ngửa và nâng chân: Nếu bệnh nhân bị chóng mặt hoặc ngất xỉu, nên đặt họ nằm ngửa và nâng chân lên cao để duy trì lưu lượng máu đến các cơ quan quan trọng.
4. Tránh cho ăn hoặc uống bất cứ thứ gì: Tránh việc cung cấp thức ăn hoặc nước uống vì có thể gây nghẹn, đặc biệt nếu bệnh nhân có triệu chứng khó thở.
V. Phòng ngừa phản vệ do thức ăn:
1. Xác định dị nguyên: Nếu bạn hoặc người thân có tiền sử dị ứng thực phẩm, điều quan trọng là xác định chính xác những loại thực phẩm gây dị ứng và tránh tiếp xúc với chúng.
2. Đọc kỹ nhãn mác thực phẩm: Hãy luôn kiểm tra nhãn mác thực phẩm trước khi tiêu thụ để tránh các thành phần gây dị ứng.
3. Thông báo cho người xung quanh: Nếu bạn có dị ứng thực phẩm nghiêm trọng, hãy đảm bảo những người xung quanh, như bạn bè, người thân, đồng nghiệp, biết về tình trạng này và cách xử lý khi xảy ra phản vệ.
4. Mang theo Epinephrine: Đối với những người đã được chẩn đoán dị ứng nghiêm trọng, luôn mang theo bút tiêm Epinephrine là điều cần thiết.
5. Tìm hiểu cách sơ cứu: Cả người bị dị ứng và những người xung quanh nên được huấn luyện cách sử dụng bút tiêm epinephrine và sơ cứu trong trường hợp phản vệ.
KẾT LUẬN
Phản vệ do thức ăn là một tình trạng nguy hiểm nhưng có thể phòng tránh và xử lý hiệu quả nếu người bệnh và những người xung quanh nắm vững kiến thức cơ bản về dị ứng và cách ứng phó. Điều quan trọng là luôn cảnh giác với các triệu chứng, tránh các thực phẩm gây dị ứng và chuẩn bị sẵn sàng trong trường hợp khẩn cấp.
KHOA CẤP CỨU – HỒI SỨC TÍCH CỰC