I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Định nghĩa: Niệu quản vòng sau tĩnh mạch chủ vào trong rồi ra trước tĩnh mạch trở lại đường đi bình thường xuống hố chậu tiểu khung. Là hậu quả của tình trạng phát triển bất thường của tĩnh mạch chủ dưới: sự tồn tại tĩnh mạch tim phải sau ở phần thắt lưng trong thời kỳ bào thai, nằm phía trước niệu quản, do đó niệu quản mặc dù phát triển ở vị trí bình thường nhưng sẽ nằm sau và quanh tĩnh mạch chủ dưới. Như vậy, sự bất thường này do cấu tạo hình thành tĩnh mạch chủ không phải do niệu quản.
Triệu chứng: phát hiện tình cờ hay do các bệnh khác (bẩm sinh - mắc phải) bệnh mạch máu, thận móng ngựa, thận lạc chỗ, sỏi thận, thận to, ...
Chụp UIV niệu quản nằm ngang chéo vào giữa rồi tắc hẹp hình lưỡi câu, hình chữ J ngược hay hình kèn sacxophone, có thể có sỏi to tròn nhẵn ngay trên chỗ bắt chéo niệu quản. Kết hợp chụp niệu quản bể thận ngược dòng phát hiện đường đi niệu quản quanh tĩnh mạch chủ. Đặt biệt có thể niệu quản sau tĩnh mạch chậu, cả 2 bên sau tĩnh mạch chậu.
Điều trị chuyển vị niệu quản, đưa niệu quản ra trước về vị trí bình thường và tái lập lưu thông niệu quản. Có thể mổ mở hoặc phẫu thuật nội soi.
.png)
Nguồn: Campbell – Walsh Urology (2012)
II. BÁO CÁO TRƯỜNG HỢP LÂM SÀNG
Vừa qua Trung tâm Tiết niệu Bệnh viện Trường Đại học Y Dược Cần Thơ đã tiếp nhận một bệnh nhân nam N.Q.Đ trẻ tuổi (SN 1996), quê quán Phụng Hiệp – Hậu Giang, thường xuyên đau âm ỉ vùng hông lưng (P) nhưng đi khám không tìm ra nguyên nhân. Người bệnh nhập viện trong tình trạng đau quặn nhiều vùng hông lưng (P) không kèm sốt, không tiểu máu hay rối loạn tiểu tiện, đau ngày càng tăng.
Khám lâm sàng không ghi nhận bất thường hệ tiết niệu, thận 2 bên không to, ấn đau nhẹ vùng hông lưng (P). Người bệnh được chỉ định siêu âm ổ bụng ghi nhận thận (P) ứ nước độ I, niệu quản (P) dãn, không phát hiện sỏi. Người bệnh được tư vấn và chỉ định chụp CT-scan hệ tiết niệu có tiêm thuốc cản quang cho kết quả: Thận trái đôi – Thận phải và niệu quản ứ nước độ 2, niệu quản phải dãn do niệu quản phải vòng sau tĩnh mạch chủ dưới (Retro cava ureter).
(1).png)
Người bệnh được chỉ định điều trị bằng phẫu thuật nội soi sau phúc mạc với 3 trocar: cắt rời niệu quản tại vị trí bên phải IVC, đưa niệu quản phải ra trước IVC, tái tạo sự lưu thông bằng nối niệu quản tận - tận có đặt ống thông JJ bên trong lòng niệu quản.
Thực hiện bởi Ekip Bác sĩ của Trung tâm Tiết niệu: ThS. BSCKII. Nguyễn Trung Hiếu, ThS. BSCKI. Quách Võ Tấn Phát, ThS. BSCKI. Lê Thanh Bình và BSNT. Dương Văn Huynh. Thời gian phẫu thuật là 120 phút. Diễn biến hậu phẫu thuận lợi, người bệnh được rút dẫn lưu cạnh thận vào ngày thứ 4 và được xuất viện vào ngày thứ 5.
.png)
Theo BS.CKII Nguyễn Trung Hiếu cho biết thêm, đây là một trường hợp hiếm gặp, khó chẩn đoán trên lâm sàng. Nếu không điều trị kịp thời sẽ dẫn đến nhiều biến chứng. Vì thế nên kiểm tra sức khỏe định kì mỗi 6 tháng đến 1 năm để tầm soát sức khỏe và nếu phát hiện bất thường thì có thể can thiệp sớm tại những cơ sở y tế uy tín trong cả nước.
BS.CKII Nguyễn Trung Hiếu
Trung tâm Tiết Niệu Trường Đại Học Y Dược Cần Thơ
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Ahmed M., Alhassan A., Sadiq M.A et al (2017), ”Variable Presentation of Retrocaval Ureter: Report of Four Cases and Review of Literature”, Nigierian Postgraduate Medical Journal, 24(2), pp: 126-29.
Ricciardulli S., Ding Q., Zhang X., Li H., Spagni M., et al. (2015) “Retroperitoneal laparoscopic approach for retrocaval ureter: our experience on 27 cases”, J Urol Res 2(4):1033.
Singh.I, Strandhoy.J.W (2012), "Circumcaval ureter", Pathophysiology of Urinary Tract Obstruction, Campbell-Walsh Urology, pp: 1118-20.