U tuyến thượng thận là một căn bệnh hiếm gặp và phần lớn là lành tính. Tuy nhiên nó có thể gây ra các rối loạn nội tiết cho cơ thể. Bệnh viện Trường Đại học Y Dược Cần Thơ vừa tiếp nhận và điều trị thành công cho bệnh  nhân nữ T.T.V 61 tuổi ngụ tại An Giang với chẩn đoán là u tuyến thượng thận. Bệnh nhân vào viện với các triệu chứng tăng huyết áp, thường xuyên mệt mỏi, hồi hộp đánh trống ngực. Sau 2 ngày nhập viện bệnh nhân đã được phẫu thuật nội soi cắt u tuyến thượng thận với sự tham gia của ekip mổ:  BSCKII Nguyễn Trung Hiếu, BSCKII Trần Huỳnh Tuấn, BS Lê Thanh Bình. Hiện tại bệnh nhân đã xuất viện với tình trạng huyết áp ổn định, không còn hồi hợp đánh trống ngực, mệt mỏi. Theo PGS. Đàm Văn Cương Trưởng TT Tiết niệu và HIFU, cho biết đây là căn bệnh ít gặp nhưng gây tăng huyết áp đột ngột và các biến chứng rất nguy hiểm, chúng ta không nên chủ quan với nó. Vì vậy trong bài viết này chúng tôi sẽ đưa ra một số kiến thức cơ bản về bệnh u tuyến thượng thận.

Định nghĩa

     Tuyến thượng thận là tuyến nằm phía trên của hai quả thận. Tuyến thượng thận có tiết ra các hormone giúp cơ thể chống stress, cân bằng chất điện giải, điều hòa huyết áp, điều khiển hoạt động hệ miễn dịch, hàn gắn các mô tế bào khi bị viêm nhiễm, chấn thương,...

     U tuyến thượng thận là khối u hiếm gặp, phát triển trong tuyến thượng thận và thường là u lành tính, chỉ có một tỉ lệ rất hiếm gặp là u ác tính (ung thư). U tuyến thượng thận thường chỉ xuất hiện ở một trong hai tuyến thượng thận nhưng trong một số trường hợp có thể cả hai tuyến.

Các triệu chứng thường gặp của bệnh

     - Không có triệu chứng: Người bệnh phát hiện tình cờ khi khám sức khỏe tổng quát, siêu âm hoặc chụp cắt lớp vi tính (CT Scan).

       - U ở vùng vỏ tuyến  biểu hiện bởi các hội chứng:

     - Hội chứng Cushing do u tăng tiết cortisol. Bệnh nhân có triệu chứng tăng huyết áp, phù, vẻ mặt Cushing, vết rạn da...

     - Cường aldosterone do tăng tiết chất aldosterone, làm giảm kali máu, dẫn đến tình trạng yếu cơ, tăng huyết áp

     - U gây tăng tiết hormone sinh dụ

     - Khối u ở vùng tủy tuyến :tăng huyết áp là triệu chứng thường gặp nhất do khối u tăng tiết catecholamine

     - Tăng huyết áp kịch phát (30%):  Xảy ra sau xúc cảm mạnh, sau gắng sức, stress,…Một số dấu hiệu: nhức đầu dữ dội, nhịp tim nhanh và toát mồ hôi. Ngoài ra còn có các triệu chứng khác như hốt hoảng, run tay chân, đau tức ngực bụng, buồn nôn, nôn, khó thở, chóng mặt, ngất xỉu…. Cơn kéo dài từ 30 phút đến vài giờ. Sau đó bệnh nhân mệt lả đi, tim đập chậm, nặng hơn có thể gây các biến chứng như tai biến mạch máu não, phù phổi cấp, trụy tim mạch,…

     - Rối loạn nhịp tim (nhịp nhanh trên thất, loạn nhịp nhanh, rung thất, ngưng tim), bệnh lý cơ tim, suy tim trái.

Các yếu tố nguy cơ của u tuyến thượng thận?

      - Hiện nay, các chuyên gia vẫn chưa rõ nguyên nhân gây ra ung thư tuyến thượng thận. Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, khoảng 15% trường hợp ung thư tuyến thượng thận là do rối loạn di truyền

      - Bệnh polyp tuyến gia đình: đây là một tình trạng hiếm gặp đặc trưng bởi sự hiện diện của hàng trăm hoặc thậm chí hàng ngàn polyp trong ruột già.

     - Nhiều tuyến nội tiết (MEN1): trong rối loạn di truyền hiếm gặp này, các khối u không ung thư hình thành trong hệ thống nội tiết. Đó là một mạng lưới các tuyến sản xuất và giải phóng hormone giúp kiểm soát nhiều chức năng quan trọng trong cơ thể.

U tuyến thượng thận được chẩn đoán như thế nào?

Các xét nghiệm được sử dụng để chẩn đoán u tuyến thượng thận bao gồm:

          - Xét nghiệm máu và nước tiểu: Các xét nghiệmvề máu và nước tiểu có thể cho biết mức độ bất thường của các hormone do tuyến thượng thận sản xuất, bao gồm: cortisol, aldosterone và androgen.

         - Các xét nghiệm hình ảnh: Bác sĩ có thể đề nghị chụp CT, MRI hoặc chụp cắt lớp phát xạ positron (PET) để phát hiện sự phát triển trên tuyến thượng thận. Ngoài ra hình ảnh cũng cho ta biết ung thư đã lan đến khu vực nào.

          - Sinh thiết tuyến thượng thận: Nếu bác sĩ nghi ngờ ung thư tuyến thượng thận, bác sĩ có thể lấy một mẫu tuyến thượng thận bị ảnh hưởng. Mẫu mô này sẽ được đem đi phân tích để xác định xem có tế bào ung thư không và là loại tế bào gì.

Các phương pháp điều trị

         - Theo dõi định kì nếu khối u không gây ảnh hưởng đến hệ nội tiết cơ thể và các cơ quan xung quanh.

            - Chỉ định phẫu thuật khi:

   + Các u thượng thận có kích thước >6cm

   + Kích thước u tăng nhanh chóng nghi hóa ác

   + Theo dõi mỗi 3 – 6 tháng bằng hình ảnh học đối với những u có kích thước <6cm.

   + Các khối u có bất thường về nội tiết tố tuyến thượng thận

            - Trong hầu hết các trường hợp, toàn bộ tuyến thượng thận với một khối u tại đó được lấy ra bằng phẫu thuật nội soi. Bác sĩ phẫu thuật sẽ tạo ra một vài lỗ nhỏ thông qua đó đưa các dụng cụ nội soi vào trong cơ thể,... 

   Bạn không nên chủ quan với căn bệnh u tuyến thượng thận, khi thấy bản thân có các dấu hiệu của bệnh u tuyến thượng thận, bạn nên đi khám bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời. Bạn có thể đến khám và điều trị với các bác sĩ tại phòng khám Tiết Niệu và Nam khoa, Bệnh viện Trường Đại học Y Dược Cần Thơ. 

TRUNG TÂM TIẾT NIỆU VÀ HIFU