Vừa qua Bệnh viện Trường Đại
học Y Dược
Cần Thơ đã điều trị thành công cho người bệnh NTH, nữ, 61 tuổi, ngụ tại Cần
Thơ. Bệnh nhân vào viện với tình trạng tiểu sán, tiểu nhiều lần cả ngày lẫn đêm, có
khối phồng tụt ngoài âm hộ. Qua thăm khám và thực hiện xét nghiệm, chúng tôi
chuẩn đoán bệnh nhân mắc bệnh lý sa bàng quang. Bệnh nhân được tiến hành phẫu
thuật bằng phương pháp đặt dải băng qua lỗ bịt. Sau phẫu thuật, bệnh nhân không
còn tiểu són, tiều nhiều lần, không còn xuất hiện khối phổng âm hộ, chất lượng
cuộc sống được cái thiện rõ rệt.
Vậy thế nào
là sa bàng quang và phương pháp đặt dải băng qua lỗ bịt?
Định nghĩa: Sa bàng quang là
do phần dưới của bàng quang tụt qua lỗ cơ quan sinh dục ngoài, đẩy thành trước
của âm đạo ra ngoài âm hộ.
Hình 1. Sa bàng quang
Nguyên nhân:
•
Mang thai và sinh
con nhiều lần: trong thời gian mang thai và sinh đẻ, các cơ vùng chậu và mô
nâng đỡ thường bị kéo căng. Đây là nhóm cơ giữ cố định bàng quang, vì vậy nếu
chúng bị căng quá mức hoặc yếu đi bàng quang sẽ sa vào âm đạo.
•
Thời kỳ mãn kinh :
do nồng độ nội tiết tố Estrogen giảm. Estrogen có vai trò duy trì sức mạnh, sự
rắn chắc và đàn hồi của cơ âm đạo.
•
Hoạt động thể chất
mạnh mẽ bao gồm việc nâng vật nặng
•
Thừa cân béo phì do
tăng thêm áp lực lên các nhóm cơ sàn chậu
Dấu hiệu nhận
biết
•
Cảm giác khối phồng
trong âm đạo: cảm giác bàng quang bị hạ thấp xuống âm đạo, có khối gì sa ra khi
đi tiểu, hết khi đứng hoặc nằm
•
Các rối loạn tiểu
như: tiểu khó, són tiểu khi ho hoặc hắt hơi, tiểu không kiểm soát khi gắng sức,
…
•
Rối loạn về tình dục:
không muốn hay đau khi quan hệ tình dục
•
Đau hoặc khó chịu
vùng chậu
Điều trị : Tùy thuộc vào triệu chứng lâm sàng và giai đoạn của bệnh mà có
các phương pháp điều trị thích hợp
1. Tập Kegel : Bài tập này được thực hiện bằng cách kéo căng cơ sàn chậu (giống
như khi ngưng tiểu), giữ trong một khoảng thời gian nhất định rồi thả lỏng hoàn
toàn. Bạn có thể thường xuyên tập luyện để tăng cường cơ bắp, vì bài tập này
không cần dụng cụ đặc biệt và có thể thực hiện ở bất cứ nơi nào (kể cả trong
lúc xếp hàng chờ, ngồi tại bàn làm việc hoặc thư giãn trên ghế nệm. Trong một số
trường hợp nhẹ, bài tập này có thể giúp cho bàng quang bớt sa xuống sâu hơn.
Cách thực hiện bài tập Kegel như sau: Kéo căng, hoặc co cơ sàn chậu, siết cơ khoảng 5
giây, sau đó thả lỏng khoảng năm giây. Tăng dần thời gian lên 10 giây/lần. Mục
tiêu là thực hiện từ 3-4 lần tập với mỗi lần bao gồm 10 động tác lặp lại.
2. Thử liệu pháp thay
thế estrogen: Nồng độ estrogen suy giảm thường gây
suy yếu cơ âm đạo, vì thế bác sĩ có thể khuyến cáo áp dụng liệu pháp estrogen.
bác sĩ có thể kê estrogen ở dạng thuốc viên, kem thoa âm đạo, hoặc vòng đặt vào
âm đạo để tăng cường cơ bắp sàn chậu vốn bị suy yếu. Liệu pháp estrogen đặt ra
một số rủi ro. Các phụ nữ mắc một số bệnh ung thư không nên sử dụng estrogen và
bạn cần trao đổi ngay nguy cơ tiềm ẩn cũng như lợi ích của phương pháp này với
bác sĩ. Nhìn chung, phương pháp điều trị estrogen dạng thoa thường ít gây rủi
ro hơn phương pháp điều trị estrogen toàn thân bằng đường uống.
3. Phẫu thuật :Nếu triệu chứng của sa bàng quang trở nên đáng chú ý và gây khó
chịu, bạn có thể cần phải phẫu thuật.
Hiện tại
bệnh viện Trường Đại học Y Dược Cần Thơ triển khai phương pháp Phẫu thuật đặt dải băng nhân tạo qua lỗ bịt
(Trans obturator tape: TOT). Cho đến nay kỹ thuật TOT đã trở thành kỹ thuật được
ưu tiên lựa chọn hàng đầu trong điều trị sa bàng quang vì dễ thực hiện, ít xâm nhập, an toàn và hiệu
quả cao.
Nguyễn Ngọc Tiến (2012), công bố kết quả điều trị
tiểu không kiểm soát khi gắng sức bằng kỹ thuật TOT trên 126 bệnh nhân và theo
dõi 1 năm sau phẫu thuật, tỉ lệ thành công là 96,8% hoặc nghiên cứu của Nguyễn Văn Ân và cs
(2012), tỷ lệ thành công là 97%, nhưng vẫn có biến chứng khi mổ là thủng bàng
quang và một số tai biến chứng khác như thủng góc âm đạo, đau bẹn đùi, lộ mảnh
ghép. Hiện tại nhiều trường hợp được phẫu thuật tại bệnh viện chúng tôi chưa
ghi nhận các biến chứng nói trên.
Hình 2. Sơ lược quá trình phẫu thuật
Kỹ thuật mổ:
•
Đặt thông niệu đạo.
•
Rạch thành trước âm
đạo.
•
Bóc tách bàng quang
khỏi thành trước âm đạo.
•
Rạch da 4 lổ (5mm).
•
Dùng kim xuyên lỗ bịt
2 bên, đỡ bàng quang bằng giá đỡ.
•
Cố định giá đỡ bằng
vicryl 2/0.
•
Khâu thành trước âm
đạo bằng vicryl 2/0.
•
Nhét gạc âm đạo cầm
máu (rút gạc sau 24 giờ).
•
Dùng kháng sinh dự
phòng.
Hình 3. Xác định độ sa bàng quang và bóc tách thành
trước âm đạo
Hình 4. Bóc tách bàng quang và xác định vị trí đặt
mesh
Hình 5. Đặt mesh
đúng hướng và khâu thành trước âm đạo
Trung tâm Tiết niệu và điều trị khối u bằng siêu âm hội tụ cường độ cao