🧠 Ngất xỉu: Lành tính hay dấu hiệu cảnh báo bệnh lý nguy hiểm?
📍 Ngất là gì?
Ngất (syncope) là tình trạng mất ý thức tạm thời và hồi phục hoàn toàn, thường do lưu lượng máu lên não bị giảm đột ngột. Người bệnh có thể đột ngột chóng mặt, choáng váng, mờ mắt, đổ gục xuống, sau đó tỉnh lại nhanh chóng.
Dù có vẻ “chỉ là xỉu nhẹ”, ngất đôi khi lại là biểu hiện đầu tiên của một bệnh lý tim mạch nguy hiểm cần được phát hiện sớm.
🩺 Nguyên nhân gây ngất thường gặp
Ngất có thể chia thành 3 nhóm nguyên nhân chính:
1. Ngất do phản xạ thần kinh (ngất lành tính)
• Ngất do cảm xúc mạnh (sợ hãi, đau đớn, nóng bức…)
• Ngất khi đứng lâu, thay đổi tư thế đột ngột
• Ngất do phản xạ ho, nuốt, đi tiểu
➡️ Thường gặp ở người trẻ, lành tính, ít nguy hiểm nếu biết cách xử trí.
2. Ngất do tụt huyết áp tư thế
• Thường gặp ở người cao tuổi, người đang dùng thuốc hạ áp
• Xảy ra khi đứng dậy đột ngột sau nằm lâu
➡️ Có thể phòng ngừa nếu biết cách điều chỉnh thuốc hoặc thay đổi thói quen sinh hoạt.
3. Ngất do tim mạch (nguy hiểm)
• Do loạn nhịp tim, tắc nghẽn dòng máu trong tim (hẹp van, u tim…)
• Bệnh cơ tim, nhồi máu cơ tim
➡️ Là nhóm nguy hiểm nhất, có thể dẫn đến đột tử nếu không điều trị kịp thời.
🚨 Khi nào ngất là dấu hiệu nguy hiểm cần cấp cứu ngay?
Ngất đi kèm với một trong các yếu tố sau cần được xem là cấp cứu:
• Ngất khi đang gắng sức (leo cầu thang, chơi thể thao)
• Ngất khi đang nằm (không phải do thay đổi tư thế)
• Ngất nhiều lần trong thời gian ngắn
• Có tiền sử bệnh tim mạch
• Kèm theo đánh trống ngực, đau ngực, khó thở
• Mất ý thức kéo dài hơn vài phút, không tỉnh nhanh
👉 Khi gặp các dấu hiệu này, cần đưa người bệnh đến cơ sở y tế ngay để được đo điện tim, làm siêu âm tim hoặc Holter ECG nếu cần.
✅ Người thân nên làm gì khi có người bị ngất?
1. Đỡ người bệnh nằm xuống, kê chân cao
2. Nới lỏng quần áo, cổ áo, tránh đám đông, không chen chúc
3. Không tát vào mặt hay đổ nước lạnh – dễ gây chấn thương
4. Nếu sau 1-2 phút không tỉnh lại, hoặc ngừng thở → tiến hành ép tim – gọi cấp cứu 115
❤️ Lời khuyên từ bác sĩ
• Đừng xem thường tình trạng ngất xỉu, đặc biệt nếu xảy ra nhiều lần
• Khám chuyên khoa tim mạch – nội thần kinh để loại trừ nguyên nhân nguy hiểm
• Người có bệnh nền tim mạch cần tuân thủ điều trị, tái khám đúng hẹn
📌 Kết luận
Không phải ngất nào cũng “xỉu nhẹ cho qua” – có khi là tiếng chuông cảnh báo sớm của bệnh lý tim mạch nguy hiểm.
Nếu bạn hay ngất hoặc có người thân từng bị ngất không rõ nguyên nhân, hãy đến khám sớm tại khoa Cấp cứu hoặc chuyên khoa Tim mạch của bệnh viện để được tư vấn và theo dõi kỹ hơn.
________________________________________
📚 Tài liệu tham khảo
1. European Society of Cardiology (ESC) – Guidelines on Syncope, 2018
2. American Heart Association (AHA) – Understanding Fainting (Syncope)
3. Sheldon R, et al. 2015 ACC Expert Consensus Document on the Evaluation of Syncope.
Journal of the American College of Cardiology, 2015;66(4): 478–484.
4. Nguyễn Lân Việt, Phạm Gia Khải (chủ biên). Tim mạch học đại cương, NXB Y học – 2017.
5. Giáo trình Cấp cứu nội khoa, Bộ môn Nội – Trường Đại học Y Hà Nội, tái bản 2020.